Zijn musea bang voor kleuters? 10 Tips voor geslaagde kleutereducatie

Ze zeggen wat ze denken en beleven hun omgeving met hart en ziel, kleuters!
Museumeducatie.nl heeft door middel van een enquête een kort onderzoek gedaan naar het aanbod van educatieve programma’s voor kleuters in de Nederlandse/Vlaamse musea. Hieronder een kort en praktisch overzicht van de resultaten.

Waarom niet?
Het is een gegeven dat het aanbod kleuterprogramma’s kleiner is dan het aanbod voor midden- en bovenbouwklassen. Dit kan een aantal oorzaken hebben. Kleuters zijn bijvoorbeeld minder zelfstandig, moeten goed begeleid worden en zijn nog niet bekend met musea. Soms is het verplaatsen van een kleuterklas ook een moeilijkheid.

Waarom wel?
Kleuters zijn als een onbeschreven blad, ze staan open voor alles. Ze beleven een museumbezoek met hun hart, hoofd en handen. Een positieve ervaring draagt bij aan verankering van het culturele besef op latere leeftijd. Daarnaast zijn kleuters een bijzonder dankbare groep bezoekertjes en legt een museumbezoek op jonge leeftijd een solide basis voor museumbezoeken in hogere klassen.

Maar, als je als museum een kleuterprogramma wil ontwikkelen, welke aandachtspunten zijn er te noemen?

1) Zorg dat je op voorhand het programma goed test.
Leer je doelgroep kennen. Vraag eventueel hulp van een kleuterleidster.

2) Houd er rekening mee dat de spanningsboog van kleuters nog niet zo lang is.
Zorg voor veel afwisseling in je programma. Wissel ‘praten’ af met ‘doen’.

3) Kleuters vinden de reis naar het museum vaak net zo spannend als het zijn in een museum.
Houd hier rekening mee. Samen met de korte spanningsboog betekent dit dat een kleuterprogramma niet langer dan een 1 uur zou moeten duren.

4) Kleuters zijn vaak nog nooit in een museum geweest.
Zorg dat de klas die je activiteit komt doen een goede voorbereidende les heeft kunnen doen. Geef hiervoor ten minste een korte handleiding met inhoud, duur en opbouw van het programma en de regels tijdens het museumbezoek, vooraf aan de leerkracht.

5) Geef voldoende ruimte voor het gebruik van hoofd, hart en handen.
Zorg dus voor verschillende manieren om kennis over te dragen.

6) Concentreer je op één doel en zorg ervoor dat je niet teveel informatie meegeeft.
Het doel voor kleuters kan beter op een beleving gericht zijn, dan op inhoudelijke kennis.

7) Houd alles zo letterlijk mogelijk.
Zelf een mening vormen of gevoelens uiten is voor kleuters nog heel lastig.

8) Geef de kinderen ruimte om hun belevingen te uiten.
Soms worden er spontaan heel verrassende uitlatingen gedaan. Neem alle uitingen serieus en vrees niet er op in te gaan.

9) Zorg voor een aantrekkelijke vorm.
Een gewone rondleiding is te vermoeiend voor de kleuters.

10) Met een kleuterprogramma kweek je een basis voor het verdere museumbezoek.
Zorg dus voor gegarandeerd succes!

Met deze 10 tips kan een goed programma worden ontwikkeld, maar welke vormen zijn hier voor te gebruiken. Een kleine greep uit de diversiteit:

1) handpoppen
2) verhaal
3) kijk/doe spelletjes
4) hoofdpersoon
5) naspelen/identificeren/verkleden
6) atelier/werkplaats/knutselen
7) mini museum om zelf in te richten

Musea met kleuterprogramma’s

Naturalis
Stedelijk Museum ’s Hertogenbosch
FOAM
Amsterdam Museum
Bonnefanten Museum
Centraal Museum/Dick Bruna Huis
Design Museum Gent
Musea Brugge
Museum Schone Kunsten
Dordrechts Museum

Ongetwijfeld zijn er musea mét educatieve programma’s voor kleuters, maar die in deze lijst ontbreken. Heeft u aanvullingen?