Op maandag naar het museum: Een kijkje in de keuken

Onlangs had ik twee keer de kans om op een maandag een museum te bezoeken. Terwijl het Valkhof in Nijmegen en het Museum voor Communicatie in Den Haag dicht waren voor het publiek, kreeg ik een kijkje in de keuken. Beide musea zijn aan het vernieuwen en gaan in dat vernieuwingsproces het experiment aan. Het Valkhof vroeg me om een workshop te geven om hen te helpen een digitaal project te starten. Bij het Museum voor Communicatie ging ik op visite voor een goed gesprek over samenwerken met je bezoekers.

Digitale Innovatie in het Valkhof

Vorig jaar was een medewerker van het Valkhof aanwezig bij het eerste GLAM Innovation Lab. Sindsdien hadden ze budget gevonden voor een innovatief digitaal project en ze vroegen mij om een workshop te organiseren waarin we de mogelijkheden konden verkennen. Het kleine projectteam had een mooie groep ‘partners in crime’ om zich heen verzameld, van kunstenaars en tekstschrijvers tot collectiebeheerders en educatoren.

Het is nog niet duidelijk welke vorm de digitale installatie zal krijgen. Wordt het een kiosk, of een mobiele applicatie? We verkenden de voor- en nadelen van de verschillende opties, maar wat ik het interessantst vond waren de gesprekken over de verbinding tussen de digitale toepassing en de fysieke ruimte. Vaak wordt bij een digitale installatie niet verder gekeken dan het scherm, of misschien de manier waarop het in het museum zichtbaar wordt: 3D ontwerp, reclameuitingen. In Nijmegen werd daarnaast ook lang stilgestaan bij de vraag: Als het belangrijk is dat mensen deze digitale ervaring in het museum hebben, wat is dan de meerwaarde van het museum als fysieke ruimte? Hoe kon de installatie in het gebouw verankerd worden? Extra spannend was dat hierbij voorbij de objecten en tenoonstellingszalen werd gekeken. Er werd gepraat over de fysieke struktuur, zichtlijnen naar buiten, maar ook meer facilitaire ruimtes zoals het café en de lobby. Het was mooi om te zien wat voor ideeën er los kwamen toen dit thema werd verkend. Ik kijk uit naar het eindresultaat.

Inspiratiemuur in één van de tentoonstellingszalen van het Museum voor Communicatie. Hier delen medewerkers en publiek ideeën en inspiratie voor de herontwikkeling van het museum.

Samenwerken met je publiek bij Museum voor Communicatie

Het Museum voor Communicatie is niet alleen op maandag dicht, maar ook alle andere dagen van de week, want er is een grootscheepse vernieuwing in de maak. Het museum heeft deze kans aangegrepen om van een van haar tentoonstellingsruimtes een inspiratiezaal te maken, waar met collega’s en met het publiek gepraat kan worden over de mogelijke invulling van het nieuwe museum.

Samen met Sarah-Jane, Manager transitie projecten en Merel, stagiaire bij het Museum voor Communicatie sprak ik over publieksparticipatie en co-creatie. Hoe krijg je je publiek betrokken? Waar kunnen ze een waardevolle bijdrage leveren? Op welke manier krijgt deze bijdrage vorm? Het kan lastig zijn om participatiemomenten een plek te geven in de bestaande planning van een project. Het is vaak moeilijk van te voren in te schatten wanneer de stem van het publiek de meeste impact zal hebben. Bovendien kost het organiseren van dit soort participatieve projecten en het aantrekken van mensen die mee willen denken tijd en mankracht. Praktische zaken, zoals de beschikbaarheid van deelnemers, collega’s en de fysieke ruimte, spelen vaak een grotere rol dan je zou willen.

In mijn ogen wordt publieksparticipatie idealiter een vast onderdeel van het werk dat musea doen, maar dit vraagt om een grote cultuuromslag en veranderingen in de manier van werken. Dit kost tijd, maar is ook onderdeel van het proces. Een proces van samen zoeken naar wat er mogelijk is en vertrouwd raken met een ander soort relatie met je bezoekers. Van verteller wordt een museum gesprekspartner. Ik was erg onder de indruk van de stappen die bij het Museum voor Communicatie werden gezet. Een zaal vol inspiratie, ideeën en feedback van het publiek is een waardevol, fysiek statement: Hier zijn we samen op zoek naar wat wij als museum kunnen zijn. Dit soort veranderprocessen zijn altijd spannend en ik wens het team van het Museum voor Communicatie veel inspiratie en creativiteit toe!