BigPicnic – Botanische tuinen en de voedselcrisis

Wat gebeurt er als je als organisatie besluit dat het bezoekers niet alleen wil informeren, maar ook activeren? Afgelopen maandag was ik te gast bij het BigPicnic project. Botanische tuinen uit Europa en Afrika gaan aan de slag rond het thema Food Security, het veilig stellen van toegang tot voldoende en gezond eten. Ze dagen zichzelf uit om manieren te vinden om bezoekersniet alleen te informeren over het onderwerp, maar ook tot actie te bewegen.

Waag Society had mij gevraagd om tijdens een tweedaags evenement iets te vertellen over participatie en co-creatie, omdat dit belangrijke methodes zullen zijn binnen het BigPicnic project. Maar ik was er niet alleen om mijn eigen kennis te delen. Ik was er ook om te leren over de complexiteit van het thema Food Security. Zo gaat biodiversiteit verloren, omdat er op grote schaal nog maar een klein aantal rassen wordt gekweekt. Dit is natuurlijk iets wat botanische tuinen aan het hart gaat, want zij bewaken juist een grote diversiteit aan gewassen. Maar voedselveiligheid gaat niet alleen over land- en tuinbouw.

Momenteel wordt er in Europa voldoende gezond eten geproduceerd, maar toch zijn er 55 miljoen Europeanen die niet om de dag een gezonde maaltijd kunnen eten. Het gaat over distributieketens, groente die niet mooi genoeg is voor de supermarkt, eten dat weggegooid wordt voordat het de winkel bereikt en consumenten die blind varen op ‘ten minste houdbaar tot’ informatie en soms producten weggooien die nog gewoon geschikt zijn voor consumptie. Het gaat er ook over dat we steeds minder koken en steeds meer pakjes en zakjes gebruiken. Wie weet er nog hoe je van een pastinaak een lekkere maaltijd kunt maken?

Zicht op de Hortus in Leiden vanuit de BigPicnic werkruimte. (Foto: Merel van der Vaart)

Van informatie naar activatie

De botanische tuinen die deelnemen aan BigPicnic hebben besloten dat Food Security een belangrijk onderwerp is. Bovendien hebben ze besloten dat het zo belangrijk is, dat het niet voldoende is om er alleen maar informatie over te verschaffen. Ze willen mensen bewust maken van de problematiek rond voedsel en de levensmiddelenindustrie en ze willen mensen activeren. Als we willen zorgen dat mensen toegang tot voldoende gezond voedsel hebben (en houden), zullen we daar met zijn allen actie op moeten ondernemen. Welke actie? En wat is daarin onze rol? Dat zijn de spannende en uitdagende vragen waar de botanische tuinen nu mee aan de slag gaan.

Dit project staat in mijn ogen in lijn met de groeiende sociale betrokkenheid van erfgoedinstellingen. Het is een zoektocht naar onze rol, onze relevantie, het belang van onze collecties. Voor iedere instelling is dit weer een eigen zoektocht, maar ik denk dat projecten als BigPicnic een voorbeeldfunctie kunnen hebben. Ze laten ons zien hoe we erfgoed relevant kunnen houden.