Publieksonderzoek – Bezoeker m/v

Een belangrijk onderdeel van mijn promotieonderzoek bestaat uit het evalueren van digitale installaties en tentoonstellingselementen. Daarnaast begeleid ik regelmatig studenten die ervaring op willen doen met publieksonderzoek in het museum.

Ik vind publieksonderzoek een waardevol en belangrijk stuk gereedschap voor musea, al weet ik dat het veel musea aan tijd en geld ontbreekt om structureel (of zelfs incidenteel) publieksonderzoek uit te kunnen voeren.

De verschillende methodes die ik in mijn onderzoek gebruik, van observaties en begeleid bezoek, tot interviews en uitgebreide vragenlijsten hebben één ding gemeen. Er moet basisinformatie over de deelnemers worden verzameld: Leeftijd, opleidingsniveau, interesses, geslacht… Het zijn niet de gegevens die tot wereldschokkende inzichten zullen leiden, maar ze helpen je de overige informatie te duiden en bieden context.

In het verleden heb ik met een organisatie samengewerkt die onder andere transgender jongeren begeleidt en ik wist dat de vraag over geslacht niet voor iedereen even makkelijk te beantwoorden is. Ik wilde in mijn vragenlijst daarom meer opties bieden dan alleen het binaire man/vrouw. Maar hoe moest ik dit verwerken in mijn vragenlijst? Vaak worden bij meerkeuze vragen opties als ‘anders, nl.’ of ‘overig’ gegeven, maar beide vond ik in deze context niet gepast. Na enig onderzoek naar wat door belangenverenigingen werd aangeraden kwam ik tot de volgende simpele en elegante oplossing:

• Vrouw
• Man
• __________

Sommige bezoekers maken een opmerking over deze derde keuzemogelijkheid, maar na het antwoord dat niet iedereen zich als man of vrouw identificeert wordt de aanwezigheid van de derde optie vaak begrepen. Ook studenten raad ik aan altijd deze derde optie aan te bieden. Er zijn studenten geweest die aan het eind van hun onderzoek opmerkten dat niemand die optie had gebruikt, vaak klonk er in deze constatering twijfel door. Voor wie doen we dit? Is het wel nodig? En ook voor mij was het aanbieden van meer opties dan het traditionele man/vrouw vooral een principekwestie. Tot vandaag.

Mijn collega, die dit weekend in het museum vragenlijsten had uitgedeeld,  omschreef hoe één van onze bezoekers geëmotioneerd was geraakt tijdens het invullen van de basisvragen, omdat de z/hij de onmogelijke keus tussen man en vrouw niet hoefde te maken. We hebben nu een vragenlijst waarop in heldere blokletters Transgender staat geschreven. Het feit dat die optie geboden was betekende zo ontzettend veel voor deze bezoeker dat z/hij er emotioneel van werd. Die ietwat saaie vraag, de vraag waar wij als onderzoekers het minst van verwachten en maar weinig aandacht aan besteden, kreeg ineens een heel andere betekenis. En daarom wil ik iedereen die wel eens publieksonderzoek doet, en die simpele vraag moet stellen, van harte aanraden om meer opties te bieden dan het binaire man/vrouw en een verschil te maken voor die mensen die simpelweg niet in één van die twee hokjes passen.